MATERI PASINAON BAHASA JAWA KELAS 7
UNSUR INTRINSIK CRITA PEWAYANGAN
KD. 4.3 Meringkas teks cerita wayang Ramayana Kidang Kencana
Unsur intrinsik yaiku unsur kang mbangun crita saka njero crito kasebut.
Perangan unsur intrinsik yaiku:
1. Tema
Tema yaiku pokok jroning crita utawa masalah sing utama kang dadi lelandhesan / undhering crita.
2. Paraga
Lakon kang ana ing sajroning crita.
3. Penokohan
Penokohan iku nggambarake karakter kanggo paraga. Paraga bisa dimangerteni karakter saka tumindake, ciri fisike, lingkungane, lan sapiturute.
4. Alur / plot
Alur utawa plot yaiku lelakone para paraga wiwit lekas nganti pungkasan. Alur kadhapuk urutan kedadean. Alur kaperang dadi loro yaiku:
1) Alur Maju (Progresif) yaiku prastawa iku lumaku kanthi trap-trapan adhedhasar kronologi tumuju ing alur crita.
2) Alur Mundur (Kilas balik progresif) yaiku kang gegayutan karo prastawa kang lagi dumadi.
Ana sajroning alur kuwi mau ana limang jinis kang nyusun alur wacan, yaiku:
a. Expotition yaiku nepungake kahanan, paraga, uga gegayutan antarane paraga siji lan sijine kang diceritakake.
b. Complication, yaiku njlentrehake kedadean kang ndekekake sumbering perkara.
c. Rising Action, yaiku wimbuhing perkara kang malas sambil bermain paragane.
d. Titik Balik, yaiku mentokake paraga bisa ngrampungi perkoro apa orane. Paraga iku uga disebut klimak.
e. Endingnya, yaiku kabeh perkara kang diadhepi dening para paragane wis bisa dirampungake.
5. Amanat
Pesen moral kang ana ing sajroning crita
6. Sudut pandang
Sudut pandang utawa punjering crita yaiku penulis anggone ngetrapake naliko nyeritakake.
Punjering crita kaperang dadi telu yaiku:
Sebuah. Panganggit nggunakake sudut pandang paraga utama lan tembung sesulih wong kapisan, nyritakake apa kang dilakoni penulise.
b. Panganggite nggunakake sudut pandang liyane, dheweke luwih akeh ngamati saka njabaning crita tinimbang sajroning crita. Panganggite biyasane nggunakake tembung sesulih wong katelu.
c. Panganggite nggunakake sudut pandang impersonal, dheweke sanyatane dumunung ing sanjabane crita, mung sarwa nyawang, ngrungokake, lan ngreti. Pangangite nyawang paraga nganti sajroning pikiran lan atine. Mula panganggit ing kene bisa nyritakake rahasia batine paraga.
7. Pengaturan / latar
Pengaturan ngemot wektu, papan / panggonan, lan swasana jroning crita.